Wernisaż wystawy: 2.10.2025 // 11:00 // Osuchy
Ekspozycja „Stefan Knapp. Zanim artysta” koncentruje się na dramatycznych doświadczeniach Stefana Knappa, światowej sławy artysty urodzonego w Biłgoraju, z okresu II wojny światowej, które na zawsze odcisnęły piętno na jego życiu i sztuce. W 1940 roku został aresztowany i zesłany do sowieckiego łagru, gdzie spędził kilkanaście miesięcy w nieludzkich warunkach. Głód, choroby i poczucie beznadziei były codziennością, którą podzielał z tysiącami innych Polaków deportowanych na Wschód.
Wystawa prezentuje dokumenty związane z tym okresem, w tym materiały pozyskane z Archiwum Państwowego we Lwowie, które po raz pierwszy zostały pokazane publiczności w tak szerokim zestawie. Towarzyszą im fotografie i pamiątki pochodzące z archiwum rodzinnego. Ważnym elementem ekspozycji są obrazy z kolekcji rodzinnej i prywatnej, które rzucają światło na pierwsze próby artystycznego wyrazu Knappa po zakończeniu wojny.
Szczególną rolę w przestrzeni wystawy odgrywają trzy obrazy pochodzące z 1946 roku, należące do tzw. „Cyklu Syberyjskiego”. Zostały one udostępnione przez Mid Wales Arts Centre – Stefan Knapp Estate i nigdy wcześniej nie były prezentowane w Polsce. Cykl syberyjski powstał wkrótce po wojnie jako reakcja na traumę zesłania i łagru. W obrazach tych Knapp mierzył się z własnymi wspomnieniami, przedstawiając sceny głodu, cierpienia, rozpadu więzi i odczłowieczenia. Choć sam artysta podkreślał, że nie malował ich z chęci wspominania, lecz z wewnętrznego przymusu, to właśnie one stały się początkiem jego drogi artystycznej. Ekspresja koloru i linii, intensywność emocji oraz brutalna szczerość przekazu sprawiają, że prace te do dziś budzą silne emocje. Widać w nich próbę przetworzenia koszmaru wojny w formę plastyczną, a zarazem poszukiwanie własnego języka artystycznego. To wówczas zaczęła kształtować się charakterystyczna dla Knappa symbolika i sposób myślenia o sztuce jako o narzędziu mierzenia się z rzeczywistością.
Obrazy z „Cyklu Syberyjskiego” użyczono dzięki pomocy i wsparciu Muzeum Uniwersyteckiego w Toruniu.
Ekspozycja w Osuchach opowiada historię o tym, jak Stefan Knapp zanim stał się światowej sławy twórcą monumentalnych emalii zdobiących gmachy w Europie i Ameryce, był przede wszystkim człowiekiem dotkniętym wojenną tragedią. To doświadczenie nie tylko go ukształtowało, lecz także nadało kierunek całej jego późniejszej twórczości. Widzowie mają okazję zobaczyć artystę w momencie przełomowym – na granicy przeszłości i przyszłości, wojny i sztuki.
Wystawa „Stefan Knapp. Zanim Artysta” będzie czynna od 1 września do 14 listopada 2025 roku w Muzeum Partyzantów Polskich Osuchy’44. Kuratorką wystawy jest historyczka sztuki i kustoszka w Dziale Sztuki Muzeum Ziemi Biłgorajskiej w Biłgoraju Maja Wal.
